www.TheSeaNation.gr

Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Θαλάσσιων Λιμένων (ESPO) ανησυχεί ιδιαίτερα για τα σχέδια της Επιτροπής για τον μελλοντικό προϋπολογισμό της ΕΕ. Επιτροπή προετοιμάζει το έδαφος για μια πλήρη μεταρρύθμιση του προϋπολογισμού της ΕΕ, σύμφωνα με την οποία μεγάλο μέρος της χρηματοδότησης των μεταφορών θα ενταχθεί σε ένα ενιαίο σχέδιο χρηματοδότησης ανά κράτος μέλος. Αυτό θα περιόριζε τη χρηματοδότηση των μεταφορών υπό άμεση διαχείριση από την ΕΕ στα μεγάλα διασυνοριακά έργα, όπως η Rail Baltica, η σήραγγα Fehmarnbelt ή η σιδηροδρομική σύνδεση Λυών-Τορίνο.
Οι λιμένες της Ευρώπης παροτρύνουν την Επιτροπή να συνεχίσει και να ενισχύσει περαιτέρω το ειδικό ευρωπαϊκό χρηματοδοτικό μέσο για τις υποδομές μεταφορών, γνωστό επί του παρόντος ως διευκόλυνση «Συνδέοντας την Ευρώπη» (CEF), και να το προσαρμόσει καλύτερα στις ανάγκες των λιμένων και των φορέων τους. Το μέσο αυτό είναι ο μόνος αποτελεσματικός τρόπος για να διασφαλιστεί η ολοκλήρωση ενός απρόσκοπτου και εύρυθμου, υπερσύγχρονου ευρωπαϊκού δικτύου μεταφορών, το οποίο χρησιμεύει ως ραχοκοκαλιά και καταλύτης της εσωτερικής αγοράς της Ευρώπης. Η εύρυθμη λειτουργία του δικτύου μεταφορών είναι επίσης θεμελιώδους σημασίας για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας της Ευρώπης και της στρατιωτικής ετοιμότητάς της.
Το σχέδιο της Επιτροπής να εντάξει τις επενδύσεις στις μεταφορές και τους λιμένες στα εθνικά ενιαία σχέδια έρχεται σε αντίθεση με την ανάγκη για κοινή αξιολόγηση και περισσότερο ευρωπαϊκό σχεδιασμό, όπως προτείνεται στην έκθεση Draghi. Ενώ ο ESPO κατανοεί ότι τα εθνικά ενιαία σχέδια θα πρέπει να πληρούν αυστηρά κριτήρια και να ακολουθούν τις προτεραιότητες της ΕΕ, η επιδιωκόμενη προσέγγιση αποδυναμώνει τον ευρωπαϊκό συντονισμό των υποδομών σε ολόκληρη την Ευρώπη και υπάρχει κίνδυνος να θέσει σε κίνδυνο τους ισότιμους όρους ανταγωνισμού μεταξύ των κρατών μελών.
Στην πραγματικότητα, μια προσέγγιση που βασίζεται σε εθνικά κονδύλια κινδυνεύει να επαναφέρει την πολιτική μεταφορών στη δεκαετία του '80, με εθνικές προτεραιότητες και ένα συνονθύλευμα 27 κρατών μελών και ακόμη περισσότερων περιφερειών. Ελλείψει επαρκούς διάθεσης πόρων για τους λιμένες και τα σημαντικά έργα που υλοποιούνται σε λιμενικό πλαίσιο (όπως αυτά που σχετίζονται με την ενεργειακή μετάβαση), οι μεταφορές και ιδίως οι λιμενικές επενδύσεις κινδυνεύουν να παραμεληθούν στα ενιαία σχέδια υπέρ πολιτικά ελκυστικότερων προτεραιοτήτων. Η λήξη της χρηματοδότησης από τη ΔΣΕ ή οποιουδήποτε παρόμοιου χρηματοδοτικού μέσου για τις υποδομές μεταφορών θα σήμαινε ότι οι λιμένες πρέπει να συμμορφώνονται με τις αυστηρές απαιτήσεις που προβλέπονται στην αναθεωρημένη πολιτική ΔΕΔ-Μ, ενώ αντιμετωπίζουν μια κατάσταση όπου οι ευκαιρίες χρηματοδότησης και η μακροπρόθεσμη επενδυτική σταθερότητα τίθενται σε κίνδυνο και θα εξαρτηθούν από τις (μεταβαλλόμενες) προτεραιότητες των (μεταβαλλόμενων) εθνικών κυβερνήσεων. Αυτό δεν θα συμβάλει στη διατήρηση συνεκτικών οραμάτων κατά μήκος των διαδρόμων μεταφορών, οι οποίοι προορίζονται να συνδέσουν τις οικονομίες μιας οντότητας, της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και να βοηθήσουν στον ανταγωνισμό με άλλες παγκόσμιες οικονομικές δυνάμεις. Δεν πρέπει επίσης να λησμονείται ότι τα κράτη μέλη έχουν διαφορετικές κρατικές δομές και η διαχείριση και η ιδιοκτησία των λιμένων οργανώνονται σε διαφορετικά κρατικά επίπεδα, γεγονός που έχει συνέπειες για τους όρους χρηματοδότησης των λιμένων και την προσβασιμότητα. Επιπλέον, συνδέοντας την εθνική χρηματοδότηση για τις μεταφορές (και τους λιμένες) με ένα πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων σε ορισμένους (άλλους) τομείς, η Επιτροπή θα μπορούσε να δημιουργήσει μια διασταυρούμενη αιρεσιμότητα που θα μπορούσε να θέσει επικίνδυνα σε κίνδυνο την επενδυτική πρόοδο των λιμένων, ενώ δεν έχουν καμία ευθύνη ούτε αρμοδιότητα να πιέσουν για αυτές τις μεταρρυθμίσεις. Τυχόν μελλοντικά σχέδια της Επιτροπής θα πρέπει να αποφεύγουν τη διακοπή της χρηματοδότησης των λιμένων λόγω μη συμμόρφωσης των μεταρρυθμίσεων σε επίπεδο κρατών μελών.
Οι λιμένες στην Ευρώπη πιστεύουν ότι τα επενδυτικά σχέδια και έργα στον τομέα των μεταφορών θα πρέπει ουσιαστικά να ελέγχονται ως προς τη συμμόρφωσή τους με τις προτεραιότητες που προτείνονται στην ευρωπαϊκή πολιτική ΤΕΝ-Τ και θα πρέπει να έχουν προτεραιότητα με βάση την επίτευξη της μεγαλύτερης προστιθέμενης αξίας για την ΕΕ. Οι λιμένες δεν είναι (συχνά) «διασυνοριακές» οντότητες με τη στενή έννοια, ωστόσο οι λιμένες έχουν κρίσιμο διασυνοριακό αντίκτυπο. Αποτελούν συνήθως το σημείο εκκίνησης των διασυνοριακών διατροπικών μεταφορών και εξυπηρετούν τις διασυνοριακές ροές θαλάσσιων μεταφορών, την τοπική αγορά στην οποία βρίσκονται και πολλές διασυνοριακές συνδέσεις με την ενδοχώρα. Αν και σημαντικό, το στοιχείο «διασυνοριακό» δεν πρέπει να θεωρείται ως ο μόνος δείκτης προστιθέμενης αξίας της ΕΕ. Ο τομέας των μεταφορών είναι βιομηχανία δικτύων. Ένας ελλείπων κρίκος ή υποδομές μεταφορών με χαμηλές επιδόσεις σε μια περιφέρεια επηρεάζει ολόκληρο το δίκτυο και, ως εκ τούτου, υπονομεύει την ορθή λειτουργία της οικονομίας και της κοινωνίας της Ευρώπης. Αντιστρόφως, ένας λιμένας με καλές επιδόσεις εξασφαλίζει συνδεσιμότητα και προσφέρει προστιθέμενη αξία πολύ πέρα από τα εθνικά σύνορα μιας χώρας. Όπως έχει ήδη δηλώσει η Επιτροπή το 2003, οι μεταφορικές συνδέσεις αποτελούν τις αρτηρίες της εσωτερικής αγοράς της Ευρώπης. Εάν υποαποδίδουν, το ίδιο συμβαίνει και με την υπόλοιπη οικονομία. Εάν είναι αποτελεσματικοί, επωφελούνται όλοι οι άλλοι τομείς. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η πολιτική μεταφορών και η χρηματοδότηση πρέπει να βασίζονται σε μια ευρωπαϊκή προσέγγιση.
Ένα ειδικό και ενισχυμένο μέσο υποδομών μεταφορών της ΕΕ, με ειδικό/ειδικό και επαρκές κονδύλιο για τους λιμένες, είναι ζωτικής σημασίας για τον λιμενικό τομέα της Ευρώπης. 327 ευρωπαϊκοί λιμένες αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της ευρωπαϊκής πολιτικής υποδομών. Η σημασία, ο ρόλος και οι ευθύνες των λιμένων της Ευρώπης αυξάνονται. Εκτός από τις πύλες εισόδου σε εμπορικούς και υλικοτεχνικούς κόμβους, οι θαλάσσιοι λιμένες διαδραματίζουν καίριο ρόλο στον ενεργειακό εφοδιασμό και, ως εκ τούτου, είναι αμφότεροι εταίροι στην ενεργειακή μετάβαση και στη διασφάλιση της ενεργειακής ασφάλειας της Ευρώπης. Οι λιμένες τροφοδοτούν τόσο τις θαλάσσιες όσο και τις χερσαίες μεταφορές και αποτελούν κόμβους για τον ενεργειακό εφοδιασμό των άλλων τρόπων μεταφοράς. Η απαλλαγή του ναυτιλιακού τομέα από τις ανθρακούχες εκπομπές δεν θα πραγματοποιηθεί χωρίς αξιοσημείωτες επενδύσεις στην προμήθεια εναλλακτικών καυσίμων χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών σε λιμένες σε ολόκληρη την Ευρώπη. Ως βιομηχανικοί συνεργατικοί σχηματισμοί, οι λιμένες πρέπει να είναι ουσιαστικής σημασίας για τη διασφάλιση των αλυσίδων εφοδιασμού που συνεπάγεται η ενίσχυση των καθαρών μηδενικών εκπομπών και των καθαρών βιομηχανιών στην Ευρώπη. Τέλος, οι λιμένες διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση της στρατιωτικής ετοιμότητας της Ευρώπης. Ως οντότητες με γνώμονα τις αποστολές, οι λιμένες της Ευρώπης δεσμεύονται να κάνουν ό,τι μπορούν για να συμβάλουν στην οικοδόμηση μιας ισχυρής και ανθεκτικής Ευρώπης. Αυτός ο πολύπλευρος ρόλος των λιμένων έρχεται με αυξανόμενες επενδυτικές ανάγκες, που ανέρχονται πλέον σε 80 δισεκατομμύρια ευρώ για την επόμενη δεκαετία, σύμφωνα με την τελευταία επενδυτική μελέτη του ESPO (εξαιρούνται η συντήρηση και οι αμιγώς ιδιωτικές επενδύσεις). Πολλές από αυτές τις επενδύσεις δημιουργούν υψηλή προστιθέμενη αξία για την κοινωνία, αλλά έχουν χαμηλή, αργή ή ριψοκίνδυνη απόδοση των επενδύσεων και, ως εκ τούτου, θέτουν σε κίνδυνο την επιτυχή ανάπτυξη των έργων.
Για να είναι πλήρως αποτελεσματικό, το μελλοντικό μέσο της ΕΕ για τις υποδομές μεταφορών θα πρέπει:
- Να λάβει έναν πολύ ισχυρότερο ειδικό προϋπολογισμό για τους λιμένες.
- να διασφαλίσει ότι ένα ειδικό και επαρκές μέρος του προϋπολογισμού θα στηρίξει τα λιμενικά έργα που είναι ζωτικής σημασίας από κοινωνική άποψη και τα οποία μπορούν να βοηθήσουν τους λιμένες να υλοποιήσουν μια πράσινη, ψηφιακή, ασφαλή και ανταγωνιστική Ευρώπη·
- να διασφαλίσει ότι το διασυνοριακό κριτήριο με τη στενή έννοια του όρου δεν αποτελεί εκ των ων ουκ άνευ προϋπόθεση για τη λήψη χρηματοδότησης·
- να είναι πιο διαφανής στην επιλογή των σχεδίων της και όσον αφορά τον ρόλο των κρατών μελών στη διαδικασία αυτή·
- Διάρθρωση των κλήσεων ανά τρόπο λειτουργίας και όχι ανά γενικό θέμα, προκειμένου να βελτιωθεί η σαφήνεια και να αποφευχθεί η αλληλεπικάλυψη πεδίων·
- Και μείωση της πολυπλοκότητας και του διοικητικού φόρτου στις διαδικασίες υποβολής αιτήσεων.