www.TheSeaNation.gr

Στις 24/12/2020 η Ευρωπαϊκή Ένωση(ΕΕ) και το Ηνωμένο Βασίλειο(ΗΒ) κατέληξαν σε συμφωνία για τη σύναψη Συμφωνίας Εμπορίου και Συνεργασίας( Trade and Cooperation Agreement), που τέθηκε σε εφαρμογή από την 1η Ιανουαρίου 2021. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει προτείνει την προσωρινή εφαρμογή της συμφωνίας για περιορισμένο χρονικό διάστημα, έως τις 28 Φεβρουαρίου 2021.
Στο διάστημα αυτό ,το Συμβούλιο, μετά από πρόταση της Ε. Επιτροπής, θα προβεί στην έκδοση των σχετικών αποφάσεων για την υπογραφή της συμφωνίας και την προσωρινή θέση της σε εφαρμογή από την πιο πάνω ημερομηνία, ενώ στη συνέχεια θα ακολουθήσει και η επίσημη υπογραφή της συμφωνίας. Η διαδικασία θα ολοκληρωθεί με την έγκριση της συμφωνίας από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την έκδοση απόφασης από το Συμβούλιο για τη σύναψη της εν λόγω συμφωνίας.
Η συμφωνία εντάσσεται στο πλαίσιο των συμφωνιών ελευθέρων συναλλαγών που συνάπτει η ΕΕ με τρίτα κράτη. Yπό τον Τίτλο ΙΙ ΄΄ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΚΑΙ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ΄΄ η συμφωνία καλύπτει το εμπόριο των υπηρεσιών και πιο συγκεκριμένα στο Τμήμα 6 αυτής(άρθρα SERVIN.5.45, SERVIN.5.46) τον τομέα παροχής υπηρεσιών διεθνών θαλάσσιων μεταφορών(International maritime transport serviceς). Οι διατάξεις των δύο ανωτέρω άρθρων έλκουν τη προέλευσή τους από αντίστοιχες ρυθμίσεις για τις διεθνείς θαλάσσιες μεταφορές ανάλογων συμφωνιών, που έχει ήδη συνάψει στο παρελθόν η ΕΕ με τρίτες χώρες, ιδίως δε από τη σχετικά πρόσφατη συμφωνία ελευθέρων συναλλαγών της ΕΕ με τον Καναδά (Comprehensive Economic and Trade Agreement-CETA) . Αποτυπώνουν δε πάγιες αρχές, θέσεις και ορισμούς της ευρωπαϊκής ναυτιλιακής πολιτικής.
Ιδιαιτέρως, σημειώνεται ότι στον ορισμό του νομικού προσώπου Μέρους, που παρατίθεται για την ΕΕ [άρθρο SERVIN.1.2(ia)-i(B)], συγκαταλέγονται και « οι ναυτιλιακές εταιρείες που είναι εγκατεστημένες εκτός της Ένωσης και ελέγχονται από φυσικά πρόσωπα κράτους μέλους, των οποίων τα σκάφη έχουν νηολογηθεί σε κράτος μέλος και φέρουν τη σημαία του» . Υπό δε τη σημείωση με αριθμ.9, «διευκρινίζεται, για λόγους σαφήνειας, ότι οι ναυτιλιακές εταιρείες που αναφέρονται στο παρόν στοιχείο θεωρούνται νομικά πρόσωπα Μέρους μόνο όσον αφορά τις δραστηριότητές τους σε σχέση με την παροχή υπηρεσιών θαλάσσιων μεταφορών»
Υπό το πρίσμα αυτό , δικαιούχοι (Beneficiaries) είναι και ο πιο πάνω ναυτιλιακές εταιρείες, που δύνανται να επωφεληθούν από τις ρυθμίσεις της συμφωνίας. Η ανωτέρω διάταξη αντανακλά ρύθμιση του ευρωπαϊκού Κανονισμός 4055/86 ( Acquis Communautaire), που θεσπίσθηκε για να καλύψει τα ελληνικά ναυτιλιακά συμφέροντα και η οποία αποτυπώνει το ελληνικό δυαδικό σύστημα νηολόγησης(πλοίο υπό ελληνική σημαία/αλλοδαπή πλοιοκτήτρια εταιρεία). Μάλιστα, κατ’ ευφημισμόν, στις διαπραγματεύσεις αναφέρεται και ως “Greek Clause”.
Ειδικότερα, με τις διατάξεις των άρθρων SERVIN.5.45, SERVIN.5.46 συνομολογούνται η αρχή της απρόσκοπτης πρόσβασης στις διεθνείς θαλάσσιες αγορές, οι αρχές της εθνικής μεταχείρισης και της μεταχείρισης του μάλλον ευνοουμένου κράτους, που υποχρεώνουν το καθένα Μέρος να παρέχει στα πλοία και τους παρόχους διεθνών θαλασσίων μεταφορών του άλλου Μέρους εξίσου ευνοϊκή μεταχείριση με εκείνη που παρέχει στα δικά του πλοία , τους δικούς του παρόχους ή παρόχους τρίτης χώρας, όσον αφορά στη πρόσβαση στους λιμένες, τη χρήση λιμενικών υποδομών , τη χρέωση τελών και λοιπών επιβαρύνσεων, τη διάθεση λιμενικών υπηρεσιών πλοήγησης, ρυμούλκησης κ.α Επιπρόσθετα επιτρέπεται η άσκηση, μετά από έγκριση της αρμόδιας αρχής, της δραστηριότητας της επανατοποθέτησης ιδιόκτητων ή μισθωμένων κενών εμπορευματοκιβωτίων, καθώς και η παροχή υπηρεσιών τροφοδότησης.
Εξίσου σημαντική είναι η ενσωμάτωση, με τις πιο πάνω διατάξεις, ρητρών που υποχρεώνουν τα δύο μέρη να μην εισάγουν ρήτρες κατανομής φορτίου σε μελλοντικές συμφωνίες με τρίτες χώρες σχετικά με τις υπηρεσίες διεθνών θαλασσίων μεταφορών, να μην θεσπίζουν ή να διατηρούν μέτρα προτιμησιακής μεταχείρισης για τα πλοία που είναι νηολογημένα στο νηολόγιό τους και να απέχουν από θέσπιση προστατευτικών μέτρων που εισάγουν διακρίσεις στην ελεύθερη παροχή διεθνών θαλάσσιων μεταφορών. ΟΙ ρήτρες αυτές αποτελούν έκφανση της θεμελιώδους αρχής του ελεύθερου και θεμιτού ανταγωνισμού(Free and Fair Competition).
Επίσης, ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη κοινοτική ναυτιλία παρουσιάζουν, μεταξύ άλλων, και οι τομείς της συμφωνίας για τον ανταγωνισμό, τις κρατικές ενισχύσεις, τη φορολογική διαφάνεια κ.α. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονισθεί η σημασία της θέσπισης από την συμφωνία ενός πλαισίου διακυβέρνησης για τον τρόπο λειτουργίας και ελέγχου-παρακολούθησης της συμφωνίας , το οποίο περιλαμβάνει τη συγκρότηση Συμβουλίου εταιρικής σχέσης και εξειδικευμένων επιτροπών, τη σύσταση ομάδων εργασίας, τη σύσταση ενός αποτελεσματικού και δεσμευτικού μηχανισμού επιβολής και επίλυσης διαφορών, καθώς και τη δυνατότητα λήψης διατομεακών αντιμέτρων σε περίπτωση παραβιάσεων της συμφωνίας.
Η ανωτέρω συμφωνία των Μερών για τη διακυβέρνηση, όπως χαρακτηριστικά επισημαίνεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ‘’σημαίνει ότι οι επιχειρήσεις στην ΕΕ και το ΗΒ θα ανταγωνίζονται επί ίσοις όροις, καθώς και ότι θα αποφεύγεται το ενδεχόμενο οποιοδήποτε από τα Μέρη να χρησιμοποιεί την κανονιστική του αυτονομία για να χορηγεί αθέμιτες επιδοτήσεις ή να στρεβλώνει τον ανταγωνισμό’’.
Εν κατακλείδι, μπορεί να λεχθεί, σε ό,τι αφορά στον τομέα παροχής υπηρεσιών διεθνών θαλασσίων μεταφορών, ότι η συμφωνία ελευθέρων συναλλαγών μεταξύ ΕΕ και ΗΒ είναι μια καλή συμφωνία, με κατά βάση διατάξεις ευρωπαϊκού προσανατολισμού, που απηχούν τις θεμελιώδεις αρχές της φιλελεύθερης ναυτιλιακής πολιτικής της ΕΕ.

Ο κ. Γεώργιος Γιαννημάρας είναι Αντιναύαρχος (ε.α) ΛΣ-Επίτιμος Α΄Υπαρχηγός πρώην Σύμβουλος Ναυτιλιακής Πολιτικής στην ΕΕΕ