Σχιστολιθικό αέριο: Η αρχή της αμερικανικής ενεργειακής επανάστασης

Στην πρόσφατη έκθεση της Deloitte Touche Tohmatsu Limited (DTTL) με τίτλο «Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στο μικροσκόπιο» (Alternative thinking 2013: Renewable energy under the microscope), η εξόρυξη σχιστολιθικού αερίου χαρακτηρίζεται ως επανάσταση στον κλάδο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας παγκοσμίως και συχνά αποκαλείται γέφυρα προς το μέλλον της ενέργειας. Πράγματι, την τελευταία δεκαετία στις Η.Π.Α. το σχιστολιθικό αέριο έχει αλλάξει τα δεδομένα της ενέργειας στη χώρα και σύντομα θα επηρεάσει ολόκληρη την παγκόσμια αγορά.

Εγκλωβισμένο μέσα σε ιζηματογενή πετρώματα γνωστά ως σχιστόλιθοι, το σχιστολιθικό αέριο εντοπίστηκε για πρώτη φορά τα πρώτα χρόνια του 19ου αιώνα, αλλά δεν αξιοποιήθηκε μέχρι τη δεκαετία του 1970 όταν ο φόβος της μείωσης της παραγωγής του συμβατικού πετρελαίου και αερίου οδήγησε την Αμερικανική Κυβέρνηση να επενδύσει στην έρευνα καταλήγοντας στην κατευθυνόμενη εξόρυξη και τη βιομηχανική «υδραυλική ρωγμάτωση» (hydraulic fracturing/ fracking).

Πραγματικά, επρόκειτο για μια επανάσταση στη φύση της, τεχνολογική. Σε δημοσίευμα της FT.COM στο οποίο γίνεται κριτική του βιβλίου The Frackers του Gregory Zuckerman γίνεται εκτενής αναφορά σε έναν από τους ανθρώπους που αξιοποίησαν την τεχνολογία για να βγάλουν πετρέλαιο και φυσικό αέριο μέσα από σχηματισμούς σχιστολιθικών πετρωμάτων, τολμώντας εξορύξεις εκτός των γνωστών πεδίων κοιτασμάτων πετρελαιοειδών ή αερίου, στον ελληνικής καταγωγής George Mitchell.

Ο George Phydias Mitchell, ιδρυτής της Mitchell Energy, γιος ελλήνων μεταναστών, αφού σπούδασε γεωλογία και μηχανική πετρελαιοειδών στο Πανεπιστήμιο του Τέξας A&M, υπηρέτησε το Σώμα μηχανικών του αμερικανικού στρατού στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, αφιέρωσε την καριέρα του στην αναζήτηση φυσικού αερίου και στον κλάδο ακινήτων. Παρότι ο Mitcell δεν ήταν ο πρώτος fracker, - δεν εφήρμοσε πρώτος την «υδραυλική ρωγμάτωση» - έπαιξε σπουδαίο ρόλο στην ανάπτυξή της ως εμπορικά βιώσιμης τεχνολογίας. Όπως και άλλοι χρησιμοποιούσε εκατομμύρια γαλόνια υγρού υψηλής πίεσης για τη ρήξη υπογείων σχηματισμών πετρωμάτων και για την απελευθέρωση φυσικού αερίου.

Η επανάστασή του, κατά κάποιο τρόπο, έγινε κατά τύχη, αρχικά ως μέτρο περικοπής δαπανών, όταν δοκίμασε να παραλλάξει τη μέχρι τότε διαδεδομένη τεχνική που συνδύαζε το νερό με άλλες ουσίες συμπεριλαμβανομένων ακριβών πηκτικών ουσιών. Ακολουθώντας λοιπόν, τη συμβουλή ενός μηχανικού του, του Nicholas Steinsberger, ο Mitchell απέρριψε τη συμβατική «συνταγή» και προχώρησε χωρίς τις πηκτικές ουσίες. Το νέο μείγμα αποδείχθηκε αναπάντεχα αποδοτικό.

Χρειάστηκαν περισσότεροι από ένας νεωτερισμοί για την παραγωγή ενέργειας με αυτή τη μέθοδο. Σημαντικό ρόλο έπαιξε και η οριζόντια εξόρυξη. Παρότι η συγκεκριμένη τεχνική ήταν πιο ακριβή από τη συμβατική κάθετη εξόρυξη, ενεργοποίησε την εξόρυξη υδρογονανθράκων από πηγές οι οποίες ως εκείνη τη στιγμή ήταν μη προσβάσιμες.

Ο συνδυασμός των δυο τεχνολογιών έγινε γνωστός ως «υδραυλική ρωγμάτωση» (hydraulic fracturing/ fracking). οι πρώτοι που ανέπτυξαν τη συγκεκριμένη τεχνική ήταν δυο μηχανικοί του Αμερικανικού Τμήματος Ενέργειας στα μέσα της δεκαετίας του 1970, αλλά η εμπορική της επιτυχία δε χρονολογείται παρά μέχρι το 1986 και μόλις πριν μια δεκαετία έγινε πρότυπο εξόρυξης ενέργειας από σχιστολιθικούς σχηματισμούς στη χώρα.

Σήμερα, η συνεχώς βελτιωμένη τεχνολογία και η λειτουργική διαδικασία ανύψωσε τις τεχνικά ανακτήσιμες πηγές σχιστολιθικού αερίου στις ΗΠΑ από ουσιαστικά μηδενικές το 1990 στα 630 τρισ. κυβικά πόδια (Tcf) αλλάζοντας ριζικά τη δυναμική της παγκόσμιας ενεργειακής γεωπολιτικής και καθιστώντας τις Η.Π.Α. το μεγαλύτερο παραγωγό φυσικού αερίου στον κόσμο αυτή τη στιγμή καθώς και αυτάρκης ενεργειακά μέσα στις επόμενες δυο δεκαετίες.

Ο Άκης Γεωργόπουλος, Partner, Επικεφαλής Υπηρεσιών στον Κλάδο Πετρελαιοειδών και Αερίου στη Deloitte Ελλάδος δήλωσε: «Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν τόσο η ιστορία της ανάπτυξης της τεχνικής του fracking, όσο και το ότι είναι ελληνικής καταγωγής ο George Mitchell ο «πατέρας» του fracking. Η δε ιδέα και η εξέλιξη της συγκεκριμένης τεχνικής στις οποίες οφείλεται η αμερικανική επανάσταση του σχιστολιθικού αερίου, αποτελούν έμπνευση για τους επαγγελματίες του κλάδου. Χάρη στην αξιοποίηση του fracking, οι Η.Π.Α. αναδεικνύονται ως ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς φυσικού αερίου παγκοσμίως, που όχι μόνο τις καθιστά ενεργειακά αυτάρκεις, αλλά σύντομα αναμένεται να προχωρήσουν σε εξαγωγές αλλάζοντας τα δεδομένα της ενεργειακής αγοράς».